آفات مهم درخت پسته و مبارزه آفت پسته
اگر باغ پسته دارید، شناخت آفات مهم درخت پسته و روش‌های مبارزه با آن برای پیشگیری از ضرر و زیان‌های مالی بسیار ضروری است. گاهی باغداران بدون شناختِ نوعِ آفت‌ها نهال‌های پسته را می‌کارند و با حمله غیرمنتظره آفت‌ها مواجه می‌شوند. باغداران در اثر حمله آفت‌ها شکست می‌خورند و محصولاتشان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. باغ پسته با این که سوددهی بالایی دارد، اما نیازمند مراقبت‌های اساسی است. برخی از باغداران و استارتاپ‌ها نمی‌دانند چه زمانی باید مداخله کنند؛ یا خیلی زود یا خیلی دیر اقدام می‌کنند و باعث آسیب‌رسانی به ریشه‌ها و برگ‌ها می‌شوند. روش‌های سنتی سمپاشی دیگر پاسخگو نیست، زیرا پسته دارای یک نوع آفت نیست و میزان دارو و سم لازم برای هر آفت متفاوت است. ما در این مقاله سعی کرده‌ایم تا شما را با آفات مهم درخت پسته و روش‌های مبارزه با آن آشنا کنیم.
آفت پسیل پسته
آفت پسیل یکی از مهم‌ترین آفت‌هایی است که در تمام مناطق کشور دیده شده و اختصاص به منطقه خاصی ندارد. بین باغداران و کشاورزان به شیره خشک نیز معروف است. این حشره از پروتئین موجود در درخت تغذیه کرده، قند آن را دفع و مایع سفیدرنگی را ترشح می‌کند. آفت پسیل در مجاورت با هوا خشک شده و تبدیل به شیره می‌شود. از دست‌دادن پروتئین باعث تضعیف درخت، ریزش برگ‌ها و برداشت محصولات ریز می‌شود.
با روش‌های کارت زرد، سمپاشی و مبارزه بیولوژیک می‌توان با آفت پسیل پسته مبارزه کرد:
- کارت‌های زرد از جنس پی وی سی و پلی اتیلن به تعداد 150 تا 400 عدد در هر هکتار که دارای چسب مخصوص هستند، جای‌گذاری می‌کنند. آفت‌های پسیل پسته با چسبیدن به این کارت‌ها از بین می‌روند.
- در روش سمپاشی، مواد شیمیایی انویدر، آکتارا، کنسالت و کالیپسو با تجویز مقدار مشخصی توسط کارشناس ترکیب شده و درخت‌ها را با آن سمپاشی می‌کنند. کمی و زیادی سم باعث می‌شود یا هیچ تاثیری روی آفت‌ها نداشته باشد یا باعث از بین‌رفتن ریشه‌ها شود.
- در روش بیولوژیک، شما جنگِ ساختگی بین آفت پسیل و دشمنان آن ایجاد می‌کنید. بالتوری، سن‌های شکاری و زنبور پسیلافاگوش از جمله دشمنان آفت پسیل هستند که می‌توانند به شما کمک کنند!
بیشتر بخوانید: اگر علاقه مند به خرید نهال پسته اکبری هستید، بهتر است که مقاله مربوطه را مطالعه کنید.
کپک پودری درخت پسته
کپک پودری یا سفیدک پودری (Powdery Mildew)، لکه‌های سفید متمایل به خاکستری است که در بخش زیرین برگ‌ها دیده می‌شود و اکثرا در قزوین، کرمان، دماوند، رفسنجان و زرند دیده می‌شود. یکی از دلایل ایجاد این کپک، نرسیدن نور کافی خورشید به تنه درخت است. روش قطعی برای از بین بردن کپک پودری وجود ندارد. اما نگران نباشید! کپک پودری آسیب زیادی به محصولات تولیدی نمی‌رساند. اما با روش‌هایی مثل ازبین‌بردن علف‌های هرز، حاصل‌خیزی خاک و برداشتن برگ‌های مبتلا به کپک می‌توان تا حدودی با آنها مبارزه کرد.
بیماری دایبک درخت پسته
یکی دیگر از آفات مهم درخت پسته بیماری دایبک (Pistachio Dieback) درخت پسته است. بیماری دایبک پسته وقتی ایجاد می‌شود که هَرَس درختان به‌درستی انجام نشود. حتما در انتخاب روش هَرَس مناسب از کارشناسان در این زمینه کمک بخواهید. این بیماری عامل باکتریایی دارد و باعث می‌شود درخت، صمغ زیادی تولید کند و شکل دوده‌ای به خود بگیرد. از علائم آن پژمردگی شاخه‌ها و تیره‌شدن بافت تنه درخت می‌باشد. طبق یک مطالعه، 203 باغ در مناطق رفسنجان، کرمان، یزد و خراسان طی دوره دو ساله بررسی شدند و طبق نتایج آن، به‌طور میانگین، 28 درصد از درختان باغ‌ها تحت تاثیر بیماری دایبک درخت پسته قرار داشتند.
پروانه چوب‌خوار درخت پسته
پروانه چوب‌خوار پسته یا کرمانیا (Kermania Pistaciella) یکی از آفت‌های درجه یک پسته محسوب می‌شود. این حشره به شکل پروانه براقِ 4میلی‌متری است که روی هر یک از بال‌های آن، دو لکه زرد رنگ دیده می‌شود. این پروانه آسیب زیادی به محصولات می‌رساند. بدین صورت که از سرشاخه‌ها و مغز خوشه‌ها تغذیه کرده و باعث مرگ 5 تا 8 درصد میوه‌های هر خوشه می‌شود. گاهی هم فاجعه بیشتر می‌شود و کل خوشه از بین می‌رود. بنابراین باغداران باید این پروانه چوب‌خوار را جدی بگیرند! بهترین و مطمئن‌ترین راه برای ازبین‌بردن پروانه چوب‌خوار، شناسایی شاخه‌های آلوده و هَرَس آنهاست. اهمیت رعایت فاصله کاشت بین نهال‌ها اینجا مشخص می‌شود. پروانه چوب‌خوار خیلی اهل پرواز نیست و اگر فاصله درخت‌ها مناسب باشد، نمی‌تواند تمام باغ را آلوده کند. می‌توان از روش‌های شیمیایی و شکار انبوه با لور (فرمون) نیز برای ازبین‌بردن پروانه چوب‌خوار استفاده کرد. روش فرمون گران است، ولی قابلیت استفاده برای ازبین‌بردن چند آفت را دارد.
شته درخت پسته
شته درخت پسته (Aphididae) مستقیما از برگ درخت پسته تغذیه می‌کند و باعث تولید عسلک و ایجاد گال در قسمت‌های مختلف گیاه می‌شود. بر اثر شته، لبه برگ‌های پسته به رنگ قرمز تغییر پیدا می‌کند. انواع مختلفی از شته‌ها مثل شته چین‌دار برگ پسته، شته گال اسفنجی و شته معمولی وجود دارد. از بین شته‌ها در نوع معمولی آن، گال ایجاد نمی‌کند. دارای جنس نر و ماده است و جنس ماده، حتی اگر جنس نر حضور نداشته باشد، می‌تواند تولید مثل داشته باشد! شته درخت پسته با سرعت خیلی زیادی تکثیر پیدا می‌کند.
استفاده از بال توری‌ها، سوسک‌های نرم‌تن، کفشدوزک‌های شکارچی و زنبور انگلی از رایج‌ترین روش‌های مبارزه بیولوژیک است که باعث کنترل جمعیت این شته‌ها می‌شود.
بیشتر بخوانید: مراقبت از نهال پسته
سوسک سرشاخه‌خوار درخت پسته
سوسک سرشاخه‌خوار درخت پسته (Hylesinus vestitus) یا سیسکو در مناطق نائین، قزوین، کرمان، خراسان، یزد و اصفهان دیده شده و گاهی باعث می‌شود تا درخت هیچ باردهی نداشته باشد. سوسک سرشاخه‌خوار از جوانه‌ها تغذیه کرده و باعث عقیم‌شدن درخت می‌شود! به شکل سوسک بیضی‌شکل و با رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود. پس از تغذیه از سمت جوانه‌ها، دالانی را روی شاخه ایجاد می‌کند که همین باعث خشکی درخت می‌شود! یکی از روش‌های مفید برای مبارزه با این سوسک‌ها، مبارزه مکانیکی است. بدین شکل که باغداران اوایل پاییز، جوب‌های تازه‌هَرَس‌شده را در نقاط مختلفی از باغ به‌عنوان تله قرار می‌دهند. سوسک‌ها سمت این شاخه‌ها می‌آیند و عمل تخم‌گذاری را روی شاخه‌ها انجام می‌دهند. شما می‌توانید با سوزاندن این چوب‌ها باعث ازبین‌رفتن جمعیت سوسک‌های سرشاخه‌خوار درخت پسته شوید.
بیماری سرخشکیدگی پسته
سرخشکیدگی پسته یکی از بیماری‌ها و آفات مهم درخت پسته است. درختان پسته مقاوم به کم‌آبی هستند، اما کم‌آبی شدید باعث قرمز رنگ‌شدن شاخه‌ها، تَرَک تَرَک‌شدن آنها و در نهایت خشکی شاخه‌ها می‌شود. اگر این مساله کنترل نشود، به تمام قسمت‌های درخت سرایت کرده و درخت در نهایت می‌خشکد! گاهی نیز کیفیت پایین آب (میزان بالای سدیم و منیزیوم) باعث آسیب به شاخه‌ها می‌شود و باعث سرخشکیدگی پسته می‌شود. استفاده از گوگرد باعث می‌شود که از سرخشکیدگی درختان جلوگیری شود. البته میزان استفاده از گوگرد باید زیر نظر کارشناس باشد. برای درمان بیماری سرخشکیدگی می‌توان از مواد شیمیایی مخصوصا در آبان ماه استفاده کرد یا شاخه‌های بیمار را به‌خوبی هَرَس کرد.
بیماری ماسوی پسته
یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های درخت پسته که به باغداران ضرر زیادی می‌رساند، بیماری ماسوی پسته (Stigmatomycosis) است. این بیماری برای اولین بار در کرمان کشف شده و در رفسنجان بین باغداران به ماسو (ماست مانند) معروف است. ماسوی پسته باعث می‌شود که مغز پسته بخشکد یا شکل ماست مانندی را به خود بگیرد. علف‌های هرز منبع بزرگی از این بیماری هستند. بنابراین اولین راه درمان، ازبین‌بردن علف‌های هرز است. بهترین زمان برای ازبین‌بردن علف‌های هرز، ابتدای فصل و بعد از برداشت محصولات پسته است. همچنین تمام خوشه‌هایی که دچار این بیماری شدند، باید جمع شده و دور ریخته شوند.
آفت‌های برگ درخت پسته
یکی از آفات مهم درخت پسته، پروانه برگ‌خوار خاکستری پسته یا پروانه برگ‌خوار خاکستری بنه (Thaumetopoea solitaria freyer) است. لاروی این پروانه از برگ درخت پسته تغذیه کرده و پس از بزرگ‌شدن، همه قسمت‌های برگ را می‌خورد و فقط رگبرگ‌ها باقی می‌مانند. این لاروها به‌صورت شبانه‌روزی روی برگ‌ها زندگی می‌کنند، اما از دو سالگی به بعد، فقط شب‌ها بیدارند و روزها استراحت می‌کنند. استفاده از پرراتورها، پرازیتیسم‌ها و باکتری‌ها از روش‌های کنترل از نوع مبارزه بیولوژیک است. همچنین می‌توان از IGRها (تنظیم‌کننده رشد حشرات) و دیازینون (امولسیون با ترکیب فسفره) برای کنترل این پروانه‌ها استفاده کرد.
کنه درختان پسته
انواع مختلفی از کنه‌ها وجود دارند که برخی از آنها ضرر زیادی به باغ‌های پسته وارد می‌کنند و در رده آفات مهم درخت پسته قرار می‌گیرند. مساله مهم درباره کنه‌ها این است که باغداران به چشم نمی‌توانند کَنه‌ها را ببینند. بنابراین کَنه‌ها تکثیر یافته و آسیب بزرگی به باغ پسته وارد می‌کنند. از جمله خسارات کَنه، ریزش برگ‌ها و عدم رشد کامل مغز پسته است.
مهم‌ترین نوع کَنه‌ها در باغ پسته، کنه معمولی، کنه گالزی پسته و اریوفید است. باید از آلوده‌شدن باغ به کَنه‌ها پیشگیری کرد، چون اگر باغ شما آلوده شود، ناچارید از سموم شیمیایی مثل ترکیب ابامکتین، گوگرد، فن پروکسی، نیسورون و نئورون استفاده کنید. در استفاده از سموم شیمیایی دقت لازم را داشته باشید و حتما میزان آنها را براساس تجویز کارشناسان ترکیب کنید.
قارچ درخت پسته و علائم آن
یکی از بیماری‌های قارچی درخت پسته، آلترناریای پسته است. باغ‌های نزدیک رودخانه یا زمین‌هایی که به روش غرقابی یا بارانی آبیاری می‌شوند، مستعد این بیماری هستند. در واقع، رطوبت بالا باعث می‌شود که درختان در معرض آلترناریای پسته قرار بگیرند. برای ازبین‌بردن این قارچ‌ها باید قسمت‌های آلوده را از درخت جدا کنید. همچنین ترکیب تبوکونازول، فیفیت پتاسیم و کاپتان را از طریق مشورت با کارشناسان برای سمپاشی استفاده کنید. قارچ ورتیسیلیوم یکی دیگر از بیماری‌های قارچی درخت پسته است. این قارچ از طریق ریشه درخت نفوذ می‌کند و باعث انسداد آوند چوبی درخت می‌شود. در نتیجه، آب و مواد غذایی به‌خوبی وارد ساقه نمی‌شود و درخت، روزبه‌روز ضعیف‌تر می‌شود. بهترین راه پیشگیری، استفاده از کودهای مناسب ( فسفیت پتاسیم و سیلیکات پتاسیم) برای تغذیه درخت پسته است.
علت جمع‌شدن برگ درخت پسته
آفت پسیل پیچنده پسته باعث لوله‌ای‌شدن و جمع‌شدن برگ‌های پسته می‌شود. حشره پسیل پیچنده با پسیل متفاوت است. جثه پسیل پیچنده از پسیل بزرگ‌تر و رنگ آن سبز روشن است. آفت پسیل پیچنده آسیب جدی به باغ وارد نمی‌کند. اما اگر در مقیاس بیشتری، باغ پسته را آلوده کرده و از برگ‌ها تغذیه کند، باید از سموم شیمیایی برای ازبین‌بردن آن استفاده کنید.
علت قرمزشدن برگ درخت پسته
همان طور که توضیح دادیم، یکی از علت‌های قرمزی برگ‌های درخت پسته، شته درخت پسته است. اما از دلایل دیگر آن می‌توان به کمبود مس در درخت پسته اشاره کرد. وقتی مس درخت پسته کم باشد، برگ‌ها کوچک‌تر می‌شوند و تولید انرژی به‌شدت کمتر شده و درخت پسته ضعیف‌تر می‌شود که به این حالت سرخو (قرمزو) هم می‌گویند.
حشرات مضر درخت پسته
آفات مهم درخت پسته و حشراتی که بررسی کردیم، می‌توانند باعث آسیب‌رسانی به محصولات باغداران پسته شوند. بنابراین با پیشگیری از آنها می‌توان جلوی خسارت‌های مالی را زودتر گرفت. استفاده از کودهای باکیفیت، آبیاری مناسب، شناسایی درخت‌های آلوده و رعایت نکات بهداشتی مثل عدم استفاده از قیچی‌های آلوده می‌تواند خیلی موثر باشد.
اگر باغ شما آلوده به حشرات مضر شد، جای نگرانی نیست. زیرا با استفاده از روش‌هایی مثل تله‌گذاری، مبارزه بیولوژیک، استفاده از سموم شیمیای خاص و هَرَس شاخه‌های آلوده می‌توانید آنها را از بین ببرید. اگر حشرات مضر باغ پسته را به‌موقع شناسایی نکنید، ممکن است آن قدر تکثیر پیدا کنند که اکثر درختان شما را به‌همراه محصولاتشان از بین ببرند.
علت شیره‌زدن درخت پسته (آفت زنجره یا شیره تر)
آفت زنجره، حشره بالغی است که اکثرا سر و کله‌اش در باغ‌های پسته پیدا می‌شود و جزء آفات مهم درخت پسته است. چون آفت زنجره، ماده چسبنده‌ای روی شاخه‌ها ایجاد می‌کند، در کرمان به شیره تر معروف است. اکثرا از اواسط اسفند یا اوایل فروردین فعالیت خود را شروع می‌کنند. این آفت آسیب زیادی به دانه پسته وارد می‌کند و حالت له‌شدگی و زشتی به مغز پسته می‌بخشد که باعث ازبین‌رفتن کیفیت محصولات باغتان می‌شود. اولین کاری که باید برای ازبین‌بردن آفت‌ها انجام دهید، هَرَس شاخه‌های آلوده و سوزاندن آنهاست. دومین راه آبیاری منظم و شخم‌زدن خاک درختان باغ است. می‌توانید از روش سموم شیمیایی (ترکیب فنیتروتیون، استامی پراید و فوزالون) نیز استفاده کنید. بهتر است سمپاشی را در فصل بهار (اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت) انجام دهید.
انواع سم برای درخت پسته
نوع سموم شیمیایی برای هر یک از آفات مهم درخت پسته متفاوت است. باغداران نباید برای انواع آفت‌ها از سم یکسانی استفاده کنند. برای مبارزه با آفت‌ها سم مخصوص و ترکیب اختصاصی از آن استفاده می‌شود. چون پسته در خاک‌های قلیایی رشد می‌کند، بنابراین سموم مورد استفاده نیز باید قلیایی باشند. حتما سمپاشی‌ها را زیر نظر کارشناس متخصص انجام دهید. زیرا گاهی استفاده از سم باعث ازبین‌رفتن حشرات و باکتری‌های مفید نیز می‌شود. بنابراین سموم را به موقع و به اندازه کافی استفاده کنید.
بهترین سم برای درخت پسته
براساس توضیحات ذکرشده، برای هر آفت، سم خاص و ترکیب و میزان خاصی را به کار ببرید. حتما توجه کنید که هر سال از یک مدل سم استفاده نکنید. در استفاده از سموم شیمیایی باید به دوره کارنس (15 تا 20 روز قبل از چیدن پسته‌ها) توجه داشته باشید. سموم بی‌کیفیتی که توسط افراد ناشناس فروخته می‌شوند، ممکن است باعث آسیب به محصولات شما شود. ترجیحا از سموم شیمیایی کارخانه‌های معتبر استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
ما در این مقاله، انواع آفات مهم درخت پسته و روش‌های مبارزه با آن را بررسی کردیم. راه‌اندازی باغ پسته به‌دلیل نیاز به سرمایه زیاد، به مراقبت دقیقی نیازمند است. زیرا بی‌توجهی شما به مساله آفت‌ها باعث نابودی سرمایه‌تان خواهد شد. بنابراین تمام نکات را رعایت کنید تا محصولات مرغوب و باکیفیتی را برداشت کنید. این حساسیت، زمانی که قصد صادرات پسته به کشورهای دیگر داشته باشید، چند برابر می‌شود.
