نحوه مراقبت از نهال پسته
انتخاب و کاشت نهال پستۀ باکیفیت در یک طرف قضیه و در طرف مهم دیگر قضیه، نحوه مراقبت از نهال قرار دارد. رشد نهال پسته صبر زیادی می‌خواهد، اما ارزش آن را دارد. پسته محصول گرانی است و با پرورش و تولید آن می‌توانید هم در ایران و هم با صادرات آن به خارج از ایران به سوددهی بالایی برسید. نهال‌های پسته نسبت به خشکی مقاوم هستند و می‌توانند طیف وسیعی از دماهای مختلف را تحمل کنند. مقاوم‌بودن این درخت به معنی عدم توجه به روند رشد و مراقبت از آن نیست. به‌عنوان مثال انتخاب منطقه مناسب برای کاشت نهال‌ها یا تامین نور کافی برای رشد مناسب به‌منظور جلوگیری از خشکی نهال‌ها از موضوعات بسیار مهم است. شناخت آب و هوای منطقه، خاک زمین و آب آبیاری نیز از جمله نکاتی است که ممکن است سرنوشت باغ شما را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین انواع آفت‌های این نهال را باید به‌خوبی بشناسید تا بتوانید در صورت مشاهده به مبارزه با آنها بپردازید. خیلی از باغداران از ما در مورد چگونگی مراقبت از نهال پسته می‌پرسند. خُب ما را همراهی کنید تا به تمام سوالات شما به‌صورت مرحله به مرحله پاسخ دهیم. ما در این مقاله سعی کرده‌ایم تا شما را با آیتم‌های اساسی آشنا کنیم که بتوانید از نهال‌های پسته خود به‌خوبی مراقبت کرده و محصولات مرغوبی برداشت کنید.
نور مناسب برای نهال پسته
درختان پسته به نور خورشید نیاز دارند و در طول روز حتما باید به‌مدت 6 ساعت از نور خورشید تغذیه کنند. درخت پسته، نور مستقیم خورشید، سایه کم و گرمای خشک را نسبت به رطوبت بیشتر دوست دارد. در زمان کاشت نهال‌ها همیشه توصیه می‌شود که نهال‌ها را با فاصله مناسبی از هم در خاک بکارید. فاصله مناسب برای کاشت نهال‌ها 3 متر در 3 متر است. دلیل اهمیت فاصله مناسب بین نهال‌ها این است که وقتی نهال‌ها بزرگ می‌شوند، اگر نور کافی به آنها نرسد، درخت به‌خوبی رشد نمی‌کند و در نتیجه، محصول نهایی، بی‌کیفیت خواهد بود. تاثیر نور در رشد نهال‌ها به‌قدری مهم است که اگر کافی نباشد، ممکن است برخی از شاخه‌ها خشک شوند. حتی نور مناسب برای ازبین‌بردن برخی از آفات نهال پسته نیز مفید است. اگر نور کافی برای درختان تامین نکنید، ممکن است در آینده مجبور به کَندنِ درخت‌های اضافه شوید.
دمای مناسب برای نگهداری از نهال پسته
نحوه مراقبت از نهال پسته در برابر دماهای مختلف نکته بسیار مهمی است. درخت پسته در مناطقی که تابستان گرم و زمستان سردی دارند، به‌خوبی رشد می‌کند. درخت پسته می‌تواند رطوبت بسیار کم هوا و سطح رطوبت پایین خاک را تحمل کند. رطوبت بالا روی رشد درخت تاثیر منفی دارد. دمای پایین 10- درجه سانتی‌گراد تاثیر بدی روی درخت می‌گذارد و به ریشه آن آسیب می‌زند. بادهای خشک و هوای مرطوب سرد باعث کاهش تشکیل دانه‌های پسته می‌شود. حتی بارندگی مکرر و آب و هوای مرطوب در طول تابستان (قبل یا در طول برداشت) کیفیت محصولات را پایین می‌آورد. طبق تحقیقات، هوای مرطوب در فصل رشد درختان باعث ایجاد بیماری‌های قارچی می‌شود. زمستان‌های سرد برای نهال پسته نیاز است. زیرا باعث شکوفایی تقریبا همزمان درختان پسته نر و ماده می‌شود. کمبود سرمای زمستان باعث می‌شود که مشکل عمده‌ای برای گرده‌افشانی ایجاد شود. نهال پسته در ارتفاعات بالا به‌دلیل هوای خنک (معمولا زیر 9 درجه سانتی‌گراد) عملکرد خوبی ندارد و به‌خوبی رشد نمی‌کند. بنابراین اگر قصد راه‌اندازی باغ پسته دارید، حتما آب و هوای منطقه مورد نظر را بررسی کنید تا بعدها دچار مشکل نشوید.
نحوه درست آبیاری نهال پسته
با این که درخت پسته مقاوم به کم‌آبی است، اما نیاز به آبیاری دارد و اگر آب کافی و مناسب به ریشه آن برسد، محصولات باکیفیت‌تری تولید می‌شود. اگر آب بیش از حد به ریشه درخت برسد، باعث می‌شود که محصولات داخل خوشه‌ها (دانه‌های پسته) باز شوند (حالت لِه‌شدگی) و محصول نامرغوبی برداشت شود. در باغات پسته ایالات متحده از آبیاری قطره‌ای برای درختان استفاده می‌کنند. در ایران آبیاری قطره‌ای به‌دلیل بحران کم‌آبی انتخاب مناسبی است. طبق تحقیقات، با آبیاری قطره‌ای حدود 50 درصد در میزان مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود. بهتر است از آبیاری سنتی استفاده نکنید. معایب آبیاری سنتی درختان پسته بیشتر از مزایای آنهاست. یکی از معایب بسیار مهم آن، افزایش میزان علف‌های هرز باغ است که ممکن است در روند رشد درختان، مشکل‌ساز باشند. همچنین میزان نیاز درختان پسته به آب با توجه به سنشان متفاوت است. هر چه سن درخت پسته کمتر باشد، به آب بیشتری نیاز دارد.
خاک مناسب برای نهال پسته
انتخاب خاک مناسب یکی از آیتم‌های مهم در مبحث نحوه مراقبت از نهال پسته است. نهال پسته می‌تواند با انواع مختلف خاک‌ها سازگار باشد، اما خاک‌های لومی، شنی و خشک مناسب‌تر هستند. درخت پسته به هیچ وجه، خاک‌های مرطوب را تحمل نمی‌کند و در آن رشد خوبی ندارد. قبل از کاشت نهال پسته حتما باید خاک را تا عمق 70-50 سانتی‌متری شخم بزنید. هدف از شخم‌زدن خاک ازبین‌رفتن علف‌های هرز است تا ریشه به‌خوبی رشد کند. باغداران حرفه‌ای قبل از کاشت پسته، نمونه خاک را به آزمایشگاه می‌فرستند تا میزان مواد مغذی موجود در خاک را بسنجند. سنجش میزان مواد مغذی باعث می‌شود که باغداران کود لازم برای خاک را تخمین بزنند. همچنین شوری خاک باید کمتر از 8 دسی‌زیمنس بر متر باشد. اگر خاک باغ دارای شوری بیش از حد باشد، باید لایه سطحی خاک را از بین ببرید. زیرا لایه سطحی خاک شورترین قسمت خاک است.
زمان مناسب برای تعویض خاک نهال پسته
در مبحث چگونگی مراقبت از نهال پسته، خاک یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین موضوعات است. اگر تصمیم به تعویض خاک گرفته‌اید، بسته به نوع خاک باید در زمان متفاوتی انجام دهید. در ایران با توجه به آب و هوای کشور، تعویض خاک در اسفند ماه بسیار مناسب است. وقتی کشاورزان چند سال مداوم به کاشت در یک منطقه می‌پردازند، خاک زمین دچار «شخم و خاک‌ورزی بیش از حد» می‌شود. بدین صورت که سنگدانه‌ها خرد شده و با مرطوب‌شدن سطح خاک، آب به لایه‌های زیرین خاک نمی‌رسد و باعث آسیب به ریشه می‌شود. در این شرایط، آب و هوا به اندازه کافی به درخت نمی‌رسد و باعث تولید محصولات بی‌کیفیت می‌شود. خاک این نوع زمین‌ها را باید قبل از کاشت نهال‌های جدید تعویض کرد. برخی از باغداران بدون توجه به نوع خاک و آبیاری نامناسب باعث ازبین‌رفتن محصولات خود می‌شوند.
زمان مناسب برای کوددهی نهال پسته
در ابتدا باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که کودهای حیوانی برای رشد خوب درختان پسته لازم است، اما کافی نیست. شما در کنار کودهای حیوانی باید از کودهای شیمیایی نیز استفاده کنید. بهترین زمان برای استفاده ازکودهای حیوانی، فصل پاییز است و از کودهای شیمیایی معمولا یک بار در اسفند و یک بار در خرداد استفاده می‌کنند. کوددهی مناسب باعث می‌شود که پسته‌هایی با دانه‌های دُرُشت‌تر و تعداد بیشتری در هر خوشه تولید کنید.
در استفاده از کودها مخصوصا کودهای دامی دقت کنید. کودهای دامی نپوسیده برای درخت مضر هستند و استفاده‌نکردن از آنها بهتر از استفاده‌کردنشان است. البته برخی معتقدند که کودهای دامی نپوسیده، مواد غذایی بیشتری به خاک منتقل می‌کنند، اما طبق تحقیقات، کودهای دامی نپوسیده میزان نیتروژن خاک را کاهش می‌دهند. چون کود دامی برای پوسیده‌شدن نیاز به نیتروژن دارد و آن را از خاک پسته دریافت می‌کند. بنابراین باعث آسیب‌رساندن به خاک می‌شود.
مقابله با آفت‌های نهال پسته
قبل از خرید نهال پسته بهتر است که با آفت های متداول این نهال هم آشنا شوید. آفت‌های درختان پسته ممکن است تمام محصولات باغ شما را تحت تاثیر قرار دهند و در نهایت محصولات نامرغوبی را برداشت کنید. آفت‌ها به سه دسته درجه اول (پسیل معمولی پسته، پروانه چوب‌خوار پسته و سن زیان‌آور)، درجه دوم (پروانه میوه‌خوار، زنجیره پسته و شپشک پسته) و درجه سوم (سوسک شاخک بلند پسته، زنبور مغزخوار، شب‌پره خرنوب و شب‌پره هندی) تقسیم می‌شوند. آفت‌های درجه اول شایع هستند و خسارت شدیدی به باغ پسته وارد می‌کنند. آفت‌های درجه دوم در برخی مناطق دیده می‌شود و اگر سریع با آنها مقابله کنید، خسارت زیادی به باغ وارد می‌کنند. آفت‌های درجه سوم به ندرت دیده می‌شوند.
روش‌های مختلفی برای مبارزه با آفت‌های نهال پسته وجود دارد. یکی از این روش‌ها مبارزه بیولوژیک است. ما دشمنان آفت مورد نظر را پیدا کرده و مبارزه ساختگی بین آنها ایجاد می‌کنیم. با این روش می‌توان جمعیت آفت‌ها را کنترل کرد. روش دیگر، شخم‌زنی، کوددهی یا اصطلاح باف خاک است. استفاده از کارت‌های زرد و در برخی موارد استفاده از سموم شیمیایی می‌تواند برای ازبین‌بردن آفت‌ها کاربردی باشند.
نکته مهم: یکی از موارد پیشگیری در آلودگی باغ به آفت‌ها رعایت فاصله بین نهال‌ها در زمان کاشت آنهاست. اگر فاصله کاشت نهال‌ها مناسب باشد (خیلی نزدیک به هم نباشند) باعث می‌شود اگر درختی آلوده شود، این آفت به درختان دیگر سرایت نکند. می‌توان با شناسایی درخت آلوده، شاخه‌ها را هَرَس کرده و سریع‌تر از افزایش آن در کل باغ جلوگیری کرد.
جمع‌بندی و کلام آخر
کیفیت و کمیت محصولات پسته برای باغداران بسیار مهم است. برای رسیدن به بیشترین باردهی در درختان پسته باید پنج سال صبر کنید و اگر از این زمان، استفاده بهینه‌ای نداشته باشید و نکات مراقبتی را رعایت نکنید، تمام زحمات شما از دست خواهد رفت. ما در این مقاله سعی کردیم تا به اکثر دغدغه‌ها و نگرانی‌های باغداران و کشاورزان در حوزه پسته بپردازیم تا با روش‌های کارآمد به سوالِ نحوه مراقبت از نهال پسته پاسخ دهیم. قبل از تصمیم به راه‌اندازی باغ پسته، حتما توضیحات لازم برای مراقبت از نهال پسته را بخوانید تا بعدها دچار مشکل نشوید و محصولات مرغوبی برداشت کنید.
